Göğüs ağrısının 6 ölümcül nedenini hatırlamak için bir mnemonik: PETMAC

Göğüs ağrısı, acil servislere en sık başvuru nedenlerinden biridir. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda yaklaşık 8 milyon hastanın bu şikayetle acil servise başvurduğu tahmin edilmektedir.¹ Bu yaygınlık, göğüs ağrısına hızlı, sistematik ve yapılandırılmış bir yaklaşımı zorunlu kılmaktadır. Acil serviste göğüs ağrısının hayatı tehdit eden ve atlanmaması gereken 6 önemli nedenini akılda tutmak için PETMAC anımsatıcısını kullanabilirsiniz.²⁻⁴

PETMAC Anımsatıcısı ve Açıklamaları

Bu akılda kalıcı yöntem, potansiyel olarak ölümcül durumları hızlıca değerlendirmenize yardımcı olur:

P: Akciğer Embolisi (Pulmonary Embolism)

• Klasik Bulgular: Genellikle plöretik (nefes alıp vermekle artan) göğüs ağrısı, nefes darlığı (dispne) ve kalp hızında artış (taşikardi) ile kendini gösterir.

• Önemli Not: Akciğer embolisinin bazen yalnızca tek bir semptomla da ortaya çıkabileceğini unutmayın. (Detaylı risk değerlendirmesi için Wells kriterleri gibi skorlama sistemlerine başvurulabilir.)

E: Özofageal Rüptür (Esophageal Rupture – Yemek Borusu Yırtılması)

• Klasik Bulgular: Genellikle endoskopik işlemler veya şiddetli, zorlu kusma (Boerhaave sendromu) sonrasında ortaya çıkan ani başlangıçlı, keskin vasıflı göğüs ağrısıdır.

T: Tansiyon Pnömotoraks (Tension Pneumothorax)

• Klasik Bulgular: Ani başlangıçlı, keskin, tek taraflı göğüs ağrısı. Etkilenen tarafta solunum seslerinde azalma ve trakeanın (soluk borusu) karşı tarafa doğru itilmesi (trakea deviasyonu) görülebilir.

• Dikkat: Bu hastalar sıklıkla ciddi solunum sıkıntısı içinde olurlar. Özellikle göğüs travması geçiren hastalarda bu durum mutlaka akla gelmelidir. Obstrüktif şoka neden olarak hemen yaşamı tehdit eden bir acildir!

M: Miyokard Enfarktüsü (ve Akut Koroner Sendrom) (Myocardial Infarction – Kalp Krizi)

• Klasik Bulgular: Genellikle aktiviteyle artan, dinlenmekle azalan künt vasıflı göğüs ağrısı (baskı, sıkışma hissi). Ağrı kollara (özellikle sol kol) veya çeneye yayılabilir. Terleme (diyaforez), nefes darlığı ve bulantı/kusma eşlik edebilir.

• Dikkat: Birçok hastada (özellikle kadınlar, yaşlılar, diyabet veya psikiyatrik hastalık öyküsü olanlar) atipik semptomlarla (örn. genel yorgunluk, hazımsızlık, karın rahatsızlığı, sadece nefes darlığı) başvurabileceğini unutmayın. Bu durumlarda da Akut Koroner Sendrom (AKS) olasılığını aklınızda bulundurun!

A: Aort Diseksiyonu (Aortic Dissection)

• Klasik Bulgular: Ani başlangıçlı, çok şiddetli, yırtılır/kopar tarzda tarif edilen göğüs ağrısı. Ağrı sıklıkla sırta, kürek kemikleri arasına doğru yayılır.

• Ek Bulgular: Fokal nörolojik bulgular (inme belirtileri gibi) veya nabız farklılıkları eşlik edebilir.

C: Kalp Tamponadı (Cardiac Tamponade)

• Klasik Bulgular: Kardiyak tamponadın spesifik (kendine özgü) bir klinik belirti veya semptomu olmayabilir. Bu nedenle tanı genellikle diğer bulgularla konur.

• Tanı İpuçları: Ekokardiyogramda kalp çevresinde sıvı birikimi (perikardiyal efüzyon) ve EKG’de düşük voltajlı QRS kompleksleri (kalp elektriksel aktivitesinde zayıflama) aranmalıdır. Bu durum, obstrüktif şoka bağlı tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon) ve kalp hızında artış (taşikardi) ile birlikte görülebilir (Beck triadı: hipotansiyon, venöz dolgunluk, kalp seslerinin derinden gelmesi).

• Risk Faktörleri: Travma durumlarında, malign (kanseröz) perikardiyal efüzyonu olan onkoloji hastalarında veya kalp krizinden haftalar sonra (Dressler sendromu komplikasyonu olarak) kardiyak tamponad gelişebilir.

Sonuç

PETMAC anımsatıcısı, acil servis ortamında göğüs ağrısı ile başvuran hastalarda hayatı tehdit eden durumları hızlıca gözden geçirmek ve kritik tanıları atlamamak için değerli bir klinik araçtır.

Not: Bu anımsatıcı ve ipuçları Samantha Buchanan’ın “Tiny Tips” kitabından uyarlanmıştır. (https://canadiem.org/tiny-tips-petmac-mnemonic-for-6-deadly-causes-of-chest-pain/)

Referanslar

1. Christenson J, Innes G, McKnight D, et al. Safety and efficiency of emergency department assessment of chest discomfort. CMAJ. 2004;170(12):1803-1807. doi:10.1503/cmaj.1031315

2. Syed S, Gatien M, Perry J, et al. Prospective validation of a clinical decision rule to identify patients presenting to the emergency department with chest pain who can safely be removed from cardiac monitoring. CMAJ. 2017;189(4):E139-E145. doi:10.1503/cmaj.160742

3. Lane S, Mahler S. Chest Pain. In: Tintinalli’s Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide, 9e. ; 2020:1000.

4. Walls R, Hockberger R, Gausche-Hill M. Emergency Medicine : Concepts and Clinical Practice. 9th ed. Elsevier; 2018.