IO (intraosseöz) kanülasyon, acil damar yolu erişiminde yeterince kullanılan bir yöntem midir?

Ming Li tarafından

40 yaşında bir erkek hasta, EMS (Acil Sağlık Hizmetleri) tarafından Nabızsız Elektriksel Aktivite (PEA) ile Acil Servisinize getiriliyor. CPR devam ederken, monitörler yerleştirilirken ve adrenalin hazırlanırken, hastanın her iki yanında bulunan hemşireler damar yolu açamadıklarını bildiriyor. Üçüncü bir hemşire deniyor. Ardından dördüncü bir hemşire. Peki şimdi ne yapılmalı?

IO erişimi nedir ve ne zaman kullanılmalıdır?
Akut veya kritik derecede hasta olan bireylerin yönetiminde sıvı, ilaç ve kan ürünleri vermek amacıyla damar yolu elde etmek en öncelikli konulardan biridir.¹⁻² Travma ve kardiyak yaşam desteği kılavuzları, periferik IV erişimin başarısız olduğu veya geciktiği durumlarda intraosseöz (IO) kanülasyonu ilk alternatif olarak önermektedir.¹⁻³ IO, kemik kortekslerindeki çökmeyen intramedüller venöz pleksus yoluyla hızlı ve güvenilir bir erişim yöntemi olup, hipotansif travma hastalarında IV erişime göre daha yüksek bir ilk deneme başarı oranına sahiptir.³⁻⁴ Tüm yaş gruplarında, EZ-IO kitleriyle 60 saniye içinde hızla uygulanabilir ve intravenöz yolla verilebilecek her türlü ilaç/sıvıyı uygulayabilir.²⁻⁵ Hayat kurtarıcı faydalarına rağmen, çalışmalar IO erişimin endikasyon olduğu durumlarda özellikle erişkin resüsitasyonlarında santral venöz kateterizasyona kıyasla daha az sıklıkla kullanıldığını göstermektedir.¹⁻⁶⁻⁷ IO kullanımının önündeki engeller arasında ekibin bu işleme aşina olmaması, hacim/akış hızı ile ilgili endişeler, bakımda gecikme, bölge seçimi ve komplikasyonlar gibi faktörler yer almaktadır.¹

Kontrendikasyonlar?
Genel olarak IO erişim için mutlak bir kontrendikasyon yoktur. Ancak aşağıdaki durumlarda alternatif erişim yerleri tercih edilebilir: aynı kemiğe daha önce yapılan girişimler, kırık, ezilme yaralanmaları veya giriş yerinin proksimalinde dolaşım bozukluğu, üstteki/çevredeki dokularda enfeksiyon, ve kırılgan kemiklere neden olan tıbbi durumlar (örneğin osteogenezis imperfekta).⁴⁻⁵

IO girişimi için seçenekler ve anatomik işaretler nelerdir?
Erişkin ve pediatrik hastalarda Acil Servis koşullarında en sık kullanılan bölgeler arasında proksimal tibia (landmark açısından daha kolay) ve proksimal humerus (daha yüksek akış hızı) ile distal tibia yer alır. Distal femur sadece pediatrik hastalar için bir seçenektir. Aşağıdaki Şekil 1 ve Tablo 1’e bakınız.

Tablo 1. İntraosseöz kanülasyon için anatomik bölgeler ve işaret noktaları, tahmini akış hızları ile birlikte.

IO Girişim Noktaları, Anatomik İşaretler ve Yaklaşık Akış Hızları

Uygulama adımları:

• IO kitinizden (ağırlığa göre veya yumuşak doku derinliğini tahmin ederek) bir giriş bölgesi ve iğne boyutu seçin. Emin değilseniz daha uzun bir iğne düşünün.
• Yeri belirleyin (Bkz. Tablo 1).
• Standart steril teknik kullanarak, iğneyi kemiğe dik şekilde yerleştirin ve iğne kemiğe değene kadar itin.
• Stilet mekanizmasını sıkarak, iğne intramedüller boşluğa girene kadar hafif baskı uygulayın; bu sırada direnç kaybı hissedeceksiniz.
• Aspirasyon ve ardından salin ile yıkama yaparak yerleşimi doğrulayın.
• Stilet/kiti çıkarın, bir sabitleyici veya güvenlik cihazı uygulayın ve giriş saatini belgeleyin.

Peki dezavantajları nedir?
IO erişiminin başlıca sınırlamaları arasında IO yoluyla alınan kan örneklerinde doğruluk sorunları, iğnenin yerinden çıkma olasılığının yüksekliği ve 24 saatten uzun süre kullanımda komplikasyon riskinin artması yer alır.⁴⁻⁵ İlk resüsitasyon/stabilizasyon sonrası, kan örnekleri almak ve tedavilerin devamı için IV erişim (periferik veya santral) sağlanmalıdır.

Komplikasyonlar arasında bölge enfeksiyonu (selülit, osteomiyelit), kırık, yağ embolisi ve sıvı ekstravazasyonuna bağlı kompartman sendromu riski yer alır.⁴ Pediatrik hastalarda, epifiz plağına yakın IO girişimlerinden kaçınılmalıdır; bu, epifiz plağı nekrozu riskini azaltır.⁴

Sonuç
IV erişimi başarısız olan veya geciken akut hastalarda, IO, IV elde edilene kadar sıvı resüsitasyonu, ilaçlar ve bakım noktasında laboratuvar testlerinin hızla yapılmasını sağlayan güvenli, etkili ve güvenilir bir vasküler erişim yöntemidir.^2,3Bir sonraki zor IV erişiminde reanimasyon için “1, 2, IO” yolu düşünün

REFERANSLAR
James C, Rosenberg H, Vaillancourt C. Periferik intravenöz erişimin mümkün olmadığı erişkin resüsitasyonlarında intraosseöz erişime yönelik engeller ve kolaylaştırıcılar. Acad Emerg Med. 2014;21(3):250-256. doi: 10.1111/acem.12329