Romberg Belirtisi

Tanım

Romberg belirtisi, gözler açıkken dengede durabilen bir hastanın, gözlerini kapattığında postüral dengesini kaybetmesiyle ortaya çıkan duyu ataksisini ifade eder. Bu durum propriosepsiyon (derin duyu) bozukluğunu gösterir.

Klinik Test Yöntemi

Klinik uygulama farklılık gösterebilmekle birlikte, test genellikle hastanın ayaklarını bitiştirerek gözler açık ve kapalı şekilde yaklaşık 30 saniye boyunca desteksiz durmasıyla gerçekleştirilir:

• Pozitif Romberg Belirtisi: Hasta gözler açıkken dengede kalabilirken, gözler kapatıldığında belirgin şekilde sallanır veya düşer.

• Negatif Romberg Belirtisi: Serebellar atakside olduğu gibi hasta gözler açıkken dahi dengesizdir.

Başlangıçta tabes dorsalis için patognomonik kabul edilen Romberg testi, artık şu durumlarda da kullanılmaktadır:

• Arka kolonu etkileyen hastalıklar (ör. nörosifiliz, B12 eksikliği, miyelopati)

• Periferik büyük lif nöropatileri (ör. diyabet, duyu nöronopatisi)

Modern Klinik Önemi

Romberg belirtisi günümüzde de klinik muayenede zarif bir test olarak yerini korumakta ancak modern nörolojide tartışmalıdır. Bu test, hastanın “karanlıkta kendimi dengesiz hissediyorum” şikayetini somut bir bulguya dönüştürür; proprioseptif, vizüel ve vestibüler sistemlerin birlikte dengedeki rolünü vurgular.

• Sensör ve serebellar ataksi ayırıcı tanısında hâlen kullanışlıdır.

Ancak Turner (2016), testin özgüllük ve duyarlılık açısından yetersiz olduğunu ve pozitiflik kriterinin “hastanın yere düşmesi” olduğunu savunarak daha güvenli ve hedefe yönelik yöntemlerin (ör. ayak başparmağı propriosepsiyon testi) tercih edilmesini önermiştir.

Buna karşılık Counihan (2016) testin değerini savunur:

“Romberg testinin esas bileşeni, gözler kapatıldığında ataksinin ortaya çıkmasıdır. Uygun yapıldığında tekrarlanabilir ve anatomik olarak yerelleştirilebilirdir. Serebellumun vermis bölgesinin dışlandığını gösteren klinik bir bulgu olarak önemini sürdürmektedir.”

Bu modern tartışma, klinik geleneğin kanıta dayalı güvenlikle çatışmasını yansıtır.

Klinik Uyarılar

• Testin güvenilirliği; ayak duruşu, süresi ve “sallanma” tanımı gibi faktörlerden etkilenebilir.

• Vestibüler bozukluklar da Romberg pozitifliğine neden olabilir ancak yorumlaması tartışmalıdır (Bárány 1910; Rogers 1980).

• Spinoserebellar hastalıklarda, proprioseptif yolların etkilenmesi nedeniyle pozitiflik görülebilir (Mauritz 1979; Diener 1992).

Romberg Belirtisinin Tarihçesi

1836 – Marshall Hall (1790-1857)
“Sinir sistemi ve hastalıkları üzerine dersler” adlı eserinde, duyu ataksisi olan bir hastayı tanımlamıştır. Görmenin denge üzerindeki telafi edici rolünü fark etmiş ama bunu test haline dönüştürmemiştir:

“Gözlerini yere dikerek yürürken güvende ama karanlıkta yürümeye çalıştığında hemen sendeleyip düşüyor.”

1840 – Edward Stanley (1793-1862)
Royal Medico-Chirurgical Society’de, arka omurilik kolonlarında hastalık bulunan bir hasta sunmuştur. Otopsi bulguları yalnızca posterior kolonlarda bozulma olduğunu göstermiştir. Bu rapor, duyu kaybı olmayan ama ciddi motor bozukluğu olan bir hastadaki ilk patolojik tanımlamadır.

1840 – Bernardus Brach
Tabes dorsalis tanımında öncüdür. Denge sağlamak için ayaklarını yavaşça kaldıran, karanlıkta tamamen dengesizleşen hastaları betimlemiştir. Bir hastasının mektubunda şöyle yazar:

“Her adımı dikkatle izlemem gerek. Gözlerimle yön buluyorum. Karanlıkta denge duygum yok… Ayaklarıma öyle sert basıyorum ki tabanlarım kısa sürede ağrıyor ve şişiyor.”

1846 – Moritz Heinrich Romberg (1795–1873)
“Lehrbuch der Nervenkrankheiten” adlı eserinde bu fenomeni detaylı tanımlayarak klinik bir işaret haline getirmiştir:

“Ayaklar uyuşuk hissedilir… Gözlerini kapatması istendiğinde hemen sağa sola sallanmaya başlar; bu dengesizlik karanlıkta da kendini gösterir… Bu patognomonik belirtinin on yıl önce tanımını yaptım ve hiçbir vakada eksik olduğunu görmedim.”

1847 – Robert Bentley Todd (1809-1860)
“Ataksi” ile “parapleji”yi birbirinden ayıran ilk detaylı açıklamayı yapmıştır. Koordinasyon bozukluğunun motor kayıptan farklı olduğunu, ve bunun posterior kolona bağlı olduğunu belirtmiştir. Otopsiyle doğrulama yapmıştır.

1858 – Duchenne de Boulogne (1806–1875)
“L’ataxie locomotrice” terimini kullanarak hastalığın karakteristiğini belirginleştirmiştir.

1888 – William Gowers (1845–1915)
Romberg testinin duyarlılığını artırmak için ayakların tamamen bitişik durması gerektiğini vurgulamış ve Romberg testinin fikir babasının Todd olduğunu belirtmiştir:

“Bu hastalığın keşfi, eğer bir kişiye aitse, kuşkusuz Todd’a aittir.”

İlişkili İsimler

• Sir Charles Bell (1774–1842): Pozisyon duyusu kavramını tanıttı.

• Marshall Hall (1790–1857): Görsel kompensasyonu tanımladı.

• Edward Stanley (1793–1862): Posterior kolon patolojisi ile ilişki kurdu.

• Ernst Horn (1774–1848): Dorsal kord dejenerasyonunu otopside gösterdi.

• Bernardus Brach: Tabes dorsalis hastalarını tanımladı.

• Moritz Romberg: Testi klinik bulguya dönüştürdü.

• Robert Todd: Klinikopatolojik kestirimi otopsiyle doğruladı.

• Duchenne: Lokomotor ataksiyi tanımladı.

• William Gowers: Testin uygulamasını rafine etti.

Alternatif İsimler

• Romberg bulgusu

• Romberg testi

• Tarihsel: Brach-Romberg belirtisi

Kaynaklar:

• Hall M. Lectures on the Nervous System, 1836

• Stanley E. Posterior Columns of the Spinal Cord, 1840

• Romberg MH. Lehrbuch der Nervenkrankheiten, 1846

• Todd RB. Cyclopaedia of Anatomy and Physiology, 1847

• Duchenne GBA. De l’ataxie locomotrice, 1858

• Gowers WR. Manual of Nervous System Diseases, 1888

• Lanska DJ, Goetz CG. Neurology, 2000

• Turner MR. Pract Neurol, 2016

• Counihan TJ. Pract Neurol, 2016

Yazı alıntıdır (https://litfl.com/romberg-test/).

Ahmet YILMAZ

YAZAR

Site Kurucusu. Maceraperest acil tıpçı

 aciltip@aciltipuzmani.com  http://aciltipuzmani.com